VÌ SAO BỆNH BÉO PHÌ VÀ TIỂU ĐƯỜNG LẠI BÙNG PHÁT MẠNH MẼ TRONG THỜI HIỆN ĐẠI?
TẠI SAO TIỂU ĐƯỜNG TYPE 2 LẠI GIA TĂNG Ở NGƯỜI TRẺ VÀ CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN?
TIỂU ĐƯỜNG đã gia tăng đáng kể ở cả hai giới tính, mọi nhóm tuổi, chủng tộc, sắc tộc và trình độ giáo dục. Tiểu đường type 2 đang tấn công ngày càng nhiều người trẻ tuổi. Các phòng khám nhi khoa từng là nơi chỉ xuất hiện tiểu đường type 1 nhưng giờ đây lại tràn ngập những thanh thiếu niên béo phì mắc tiểu đường type 2.
Đây không đơn thuần chỉ là đại dịch ở Bắc Mỹ mà còn là một hiện tượng toàn cầu, mặc dù có tới gần 80% bệnh nhân tiểu đường trên toàn cầu sống ở các quốc gia đang phát triển. 17Tỷ lệ béo phì tăng nhanh nhất ở các nước có mức thu nhập thấp và trung bình trên thế giới. Ở Nhật Bản, 80% các ca mắc tiểu đường mới đều thuộc type 2.
Biểu đồ 1.2. Làn sóng tiểu đường dâng trào ở Mỹ
Đặc biệt, Trung Quốc là một thảm họa tiểu đường. Vào năm 2013, khoảng 11,6% người Trung Quốc trưởng thành mắc tiểu đường type 2, vượt qua mức 11,3% của nhà vô địch Mỹ trong suốt một thời gian dài. Kể từ năm 2007, 22 triệu người Trung Quốc – gần bằng tổng dân số Úc – đã được chẩn đoán mới mắc tiểu đường. Con số này còn gây sốc hơn khi bạn biết rằng chỉ có 1% dân số Trung Quốc bị tiểu đường type 2 vào năm 1980. Chỉ trong một thế hệ duy nhất, tỷ lệ mắc tiểu đường đã tăng lên tới 1.160%. Hiệp hội Tiểu đường Quốc tế ước tính rằng tới năm 2040, trên toàn thế giới, cứ 10 người trưởng thành sẽ có một ca mắc tiểu đường.
Vấn đề này không hề bình thường. Ở Mỹ, 14,3% người trưởng thành mắc tiểu đường type 2 và 38% dân số có dấu hiệu tiền tiểu đường, nâng tổng số lên 52,3%. Điều này có nghĩa là lần đầu tiên trong lịch sử, số người mắc bệnh vượt quá số người không mắc. Tiền tiểu đường và tiểu đường đã trở thành một tình trạng bình thường mới. Tệ hơn, số ca mắc tiểu đường type 2 chỉ gia tăng trong 40 năm qua, tức đây không phải là một bệnh di truyền hay một phần của quá trình lão hóa thông thường mà là một vấn đề về lối sống.
Vào năm 2012, người ta ước tính rằng tiểu đường gây tổn thất 245 tỷ đô la ở Mỹ do các chi phí sức khỏe và mất năng suất lao động. Chi phí y tế liên quan đến việc điều trị tiểu đường cùng các biến chứng cao hơn việc điều trị cho các bệnh nhân không mắc tiểu đường từ hai đến năm lần. Tổ chức Y tế Thế giới đã ước tính rằng 15% ngân sách y tế hằng năm trên toàn cầu được dành cho các căn bệnh liên quan đến tiểu đường. Những con số này có thể khiến nhiều quốc gia phá sản.
Sự kết hợp của chi phí kinh tế và xã hội đắt đỏ, sự gia tăng tỷ lệ mắc bệnh và tuổi khởi phát bệnh ngày càng trẻ khiến béo phì và tiểu đường type 2 là những đại dịch tiêu biểu của thế kỷ này. Trớ trêu thay, mặc cho sự bùng nổ của kiến thức y tế cùng sự phát triển của công nghệ, bệnh tiểu đường ngày nay còn gây ra một vấn đề lớn hơn so với năm 1816.
Ở thập niên 1800, tiểu đường type 1 nổi trội hơn hẳn. Mặc dù căn bệnh này hầu như luôn gây tử vong nhưng nó khá hiếm gặp. Tua nhanh tới năm 2016, tiểu đường type 1 chỉ chiếm chưa tới 10% tổng các ca bệnh. Tiểu đường type 2 giờ đây vượt trội hơn hẳn và tỷ lệ mắc bệnh vẫn gia tăng, dù cho bản chất của nó đã là một bệnh lưu hành. Gần như tất cả các bệnh nhân tiểu đường type 2 đều thừa cân hoặc béo phì và sẽ gặp các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường. Mặc dù insulin và nhiều loại thuốc hiện đại khác có thể điều trị đường huyết hiệu quả nhưng việc hạ đường huyết đơn thuần lại không có tác dụng phòng tránh các biến chứng của tiểu đường, bao gồm bệnh tim, đột quỵ và ung thư – những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu.
Việc một trong những căn bệnh cổ xưa nhất trên thế giới gây ra đại dịch toàn cầu thực sự là một tin chấn động. Trong khi các căn bệnh khác, từ đậu mùa cho tới cúm, lao và AIDS đều đã được kiểm soát qua thời gian, những căn bệnh liên quan đến tiểu đường lại gia tăng ở mức đáng báo động.
Nhưng câu hỏi vẫn là: Tại sao? Tại sao chúng ta lại bất lực trong việc ngăn chặn sự lan tràn của tiểu đường type 2 ở trẻ em, cũng như sự tàn phá của nó lên cơ thể con người? Hơn nữa, chúng ta còn bất lực trong việc ngăn chặn đau tim, đột quỵ, mù lòa, bệnh thận và cụt chi đi kèm với tiểu đường? Căn bệnh này đã được phát hiện ra từ cách đây hơn 3.000 năm, tại sao nó lại không có thuốc chữa?
Câu trả lời là về cơ bản, chúng ta đã hiểu lầm căn bệnh được gọi là tiểu đường type 2. Để thiết kế nên phương pháp điều trị hợp lý có cơ hội thành công, chúng ta phải bắt đầu lại một lần nữa. Chúng ta phải hiểu được nguồn gốc gây bệnh, hay còn gọi là nguyên nhân bệnh theo thuật ngữ y học. Nguyên nhân bệnh của tiểu đường type 2 là gì? Một khi hiểu được điều đó, chúng ta có thể bắt đầu.
Nguồn: Fung, Jason. Mật mã tiểu đường: Cách chữa bệnh tiểu đường type 2 mà không cần thuốc.
Dịch bởi Nhã Nam, Nhà xuất bản Thế giới, 2018
