Các loại thuốc tiêu chuẩn cho tiểu đường type 2 là một sự đánh đổi giữa ngộ độc glucose và ngộ độc insulin. Insulin, TZD và SU đều làm tăng insulin hoặc hiệu ứng của nó để làm giảm sự tăng đường huyết. Hiệu ứng của việc gia tăng insulin trở nên rõ rệt trên lâm sàng với sự tăng cân. Cái giá của sự kiểm soát đường huyết tốt hơn là liều insulin cao hơn, hay nói cách khác không hề có lợi ích thực nào. Các loại thuốc này chỉ đánh đổi sự ngộ độc glucose nhẹ để lấy lại sự ngộ độc insulin nặng hơn.

Thuốc metformin và DPP-4 sử dụng các cơ chế khác ngoài việc gia tăng insulin để làm hạ đường huyết. Tuy nhiên, chúng cũng không làm giảm insulin, vì vậy kết quả là cân nặng không tăng cũng không giảm. Việc làm giảm ngộ độc glucose trong khi giữ nguyên mức insulin chỉ đem lại lợi ích rất nhỏ. Về mặt lâm sàng, các loại thuốc này không ảnh hướng đến cân nặng nhưng cũng không làm thay đổi nguy cơ hay lợi ích về tim mạch.

Acarbose, thuốc ức chế SGLT2 và thuốc tương tự GLP-1 đều làm giảm đường huyết nhưng cũng làm giảm insulin và gây giảm cân. Do tiểu đường type 2 là một căn bệnh có đặc điểm là mức đường huyết và mức insulin trong máu tăng cao, các loại thuốc này được dự đoán là có kết quả tốt nhất. Và chắc chắn là như vậy. Với căn bệnh của tình trạng có quá nhiều insulin, làm giảm nó sẽ tạo ra lợi ích. Ba loại thuốc này có thể được gọi là người tốt (giảm insulin, cân nặng và các biến chứng), kẻ xấu (trung tính) và tên vô lại (làm tăng insulin, cân nặng và các biến chứng).

Bảng 11.1. so sánh các loại thuốc uống hạ chỉ số đường huyết dùng trong bệnh tiểu đường type 2

Các loại thuốc uống hạ đường huyết kinh điển chỉ bao gồm các loại thuốc trung tính với insulin hoặc làm tăng mức insulin. Điều này giải thích được lý do tại sao các nghiên cứu gộp đánh giá toàn bộ những tài liệu tới năm 2016, bao gồm 21 thử nghiệm kiểm soát ngẫu nhiên, chỉ có thể kết luận rằng: “Không có bằng chứng có ý nghĩa về hiệu lực dài hạn của insulin đối với bất kỳ kết quả lâm sàng nào ở tiểu đường type 2. Tuy nhiên, nó có xu hướng gây ra các tác dụng phụ có hại về mặt lâm sàng như hạ đường huyết và tăng cân.” Nói cách khác, liệu pháp insulin, bao gồm các loại thuốc chỉ kích thích đặc tính giảm đường huyết của insulin, không đem lại lợi ích rõ rệt nào và đi kèm nhiều rủi ro đáng kể. Insulin “có hại hơn nhiều so với các liệu pháp chủ động khác”.

Một nghiên cứu tổng quan tương tự trong Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ bao gồm toàn bộ những thử nghiệm có liên quan cho tới tháng 3 năm 2016 đã phát hiện ra rằng trong tất cả các nhóm thuốc được xét đến, bao gồm metformin, SU, TZD và nhóm thuốc ức chế DPP-4, không có loại thuốc nào làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch hay các biến chứng khác.

Quan trọng hơn, các loại thuốc từ xưa này không những không làm giảm được vấn đề gốc rễ, sự gia tăng insulin trong máu, mà còn có thể khiến nó trở nên trầm trọng hơn. Một lần nữa, vấn nạn tiểu đường sẽ tiếp diễn, trừ khi chúng ta điều trị nguyên nhân gốc rễ.

Trong khi nhiều bằng chứng khoa học vô cùng rõ ràng, các hướng dẫn về tiểu đường lại tỏ ra chậm chạp với việc phản ánh thực tiễn mới này. Bác sĩ Victor Montori thuộc Mayo Clinic đã phát hiện ra rằng 95% các hướng dẫn đã xuất bản đều tán thành việc sử dụng những loại thuốc tiểu đường dù cho chúng không đem lại lợi ích nào. Tại sao bạn phải uống các loại thuốc không có hiệu quả? Tệ hơn khi chúng không có lợi và khiến bạn bị béo?

Liệu pháp y khoa cổ điển – hầu như chỉ phụ thuộc vào dược phẩm để giảm đường huyết – có thể nói là cách để không điều trị tiểu đường type 2. Trái lại, các loại thuốc mới hơn, những thứ có thể làm giảm cả đường huyết lẫn insulin, đã cho thấy những lợi ích được kiểm chứng là giảm được những biến chứng về tim và thận của tiểu đường type 2. Tuy nhiên, mặc dù là một bước tiến quan trọng, các loại thuốc này rõ ràng không phải là câu trả lời bởi vì chúng không chạm đến nguyên nhân gốc rễ của tiểu đường type 2 – chế độ ăn của chúng ta. Việc tuân thủ một chế độ ăn ít chất béo, giới hạn ca-lo và tăng cường tập thể dục từ lâu đã là lối sống được khuyến cáo nhằm điều trị tiểu đường type 2. Chỉ có một vấn đề duy nhất đối với lời khuyên có vẻ thường thức này. Nó không hề hiệu quả.

Nguồn: Fung, Jason. Mật mã tiểu đường: Cách chữa bệnh tiểu đường type 2 mà không cần thuốc. 

Dịch bởi Nhã Nam, Nhà xuất bản Thế giới, 2018