Nỗ lực sớm nhất nhằm chữa béo phì bằng phẫu thuật là khâu miệng. Lý lẽ cho việc này rất rõ ràng, nếu như không muốn nói là sáng tạo. Mặc dù vậy, sau cùng thì liệu pháp hạn chế này đã không thành công. Bệnh nhân vẫn có thể uống nước và một lượng đồ uống nhiều đường giàu ca-lo sẽ khiến việc giảm cân thất bại. Những tác dụng phụ nghiêm trọng là yếu tố gây hạn chế. Nhiễm trùng răng và nôn mửa là những vấn đề khó chịu đựng và thường tiến triển nặng dần qua thời gian. Những vấn đề không thể chịu nổi này lại thường xuyên “đảo ngược” việc phẫu thuật.

Vào năm 1925, Lancet đã ghi nhận rằng việc cắt bỏ một phần dạ dày để điều trị bệnh loét dạ dày thường gây giảm cân và hoàn toàn giải quyết được lượng đường trong nước tiểu, thứ giờ đây được gọi là tiểu đường. Thể tích dạ dày nhỏ đi làm giảm sức ăn của một người. Những báo cáo tương tự xuất hiện lẻ tẻ suốt những năm 1950 và 1960. Một phát hiện thú vị, nhưng kết quả thường không kéo dài. Theo thời gian, dạ dày bị thu nhỏ có thể nở ra và bệnh nhân sẽ ăn uống bình thường. Cân nặng sẽ trở lại và tiểu đường type 2 theo sau.

Phẫu thuật nối tắt hỗng–đại tràng là gì và vì sao từng gây tranh cãi?

Các phẫu thuật chữa béo phì hiện đại bắt đầu xuất hiện từ năm 1963 dưới kết quả quan sát rằng việc cắt bỏ ruột non, bộ phận hấp thu phần lớn chất dinh dưỡng đã tiêu hóa, gây ra sự giảm cân đáng kể. Điều này dẫn đến sự phát triển của phẫu thuật nối tắt hỗnga-đại tràng, khiến thực phẩm bỏ qua ruột non, đổi hướng từ dạ dày trực tiếp chuyển đến đại tràng. Thành công! Bệnh nhân giảm được lượng lớn cân nặng bằng cách sử dụng phương pháp giảm hấp thu này.

Tuy nhiên, các tác dụng phụ lập tức trở nên rõ ràng. Việc bỏ qua ruột non không cho phép thực phẩm trải qua quá trình tiêu hóa thông thường. Vấn đề là: nếu thực phẩm lướt qua ruột non, nó không lưu trữ đủ lâu để được hấp thụ rồi sau đó được tích trữ dưới dạng mỡ. Thay vào đó, phần năng lượng thực phẩm này lập tức được bài tiết trong phân. Tuy nhiên, lối tắt này cũng đồng nghĩa với việc các chất dinh dưỡng thiết yếu không hề được hấp thụ đầy đủ. Bệnh nhân mắc bệnh quáng gà do thiếu vitamin A và loãng xương do thiếu vitamin D. Các vấn đề phổ biến khác bao gồm tiêu chảy nặng, vi khuẩn phát triển quá mức, suy gan và sỏi thận. Tiêu chảy liên tục do kém hấp thụ chất béo dẫn đến tróc da quanh hậu môn và bệnh trĩ. Không tốt đẹp chút nào. Phẫu thuật này cũng sớm bị từ bỏ.

liệu phẫu thuật nối tắt hỗng–hồi tràng có an toàn và hiệu quả?

Những biến chứng này đã buộc người ta chuyển sang phương pháp nối tắt hỗng-hồi tràng ít cực đoan hơn, trong đó phần lớn, nhưng không phải toàn bộ, ruột non bị bỏ qua bằng cách chuyển hướng thực phẩm từ dạ dày trực tiếp đến một đoạn rất ngắn của ruột non. Mặc dù sự hấp thu được cải thiện một chút nhưng các biến chứng vẫn không thể chấp nhận được, khiến phương pháp phẫu thuật này trở thành quá khứ. Tuy nhiên, sự cải thiện của phương pháp này là nền tảng cho các tiến bộ về sau.

Vào năm 1967, việc kết hợp một phần phương pháp hạn chế với một phần phương pháp giảm hấp thụ đã đặt nền tảng cho quy trình phẫu thuật chữa béo phì hiện đại. Phương pháp này hạn chế lượng thực phẩm nạp vào bằng cách loại bỏ phần lớn dạ dày, đồng thời giảm sự hấp thu bất kỳ loại thực phẩm nào đi qua dạ dày. Ngoài việc nối tắt một phần ruột non, một phần dạ dày cũng bị loại bỏ. Khi ý tưởng cơ bản đã hình thành, các điều chỉnh khác theo thời gian cũng được bổ sung.

Nguồn: Fung, Jason. Mật mã tiểu đường: Cách chữa bệnh tiểu đường type 2 mà không cần thuốc. 

Dịch bởi Nhã Nam, Nhà xuất bản Thế giới, 2018