TIỂU ĐƯỜNG-BÉO PHÌ” là từ kết hợp giữa hai từ “tiểu đường” , ám chỉ tiểu đường type 2, và “béo phì”. Cụm từ này thể hiện sự gắn bó khăng khít giữa hai khái niệm. Tiểu đường và béo phì thực sự là cùng một bệnh. Mặc dù nghe có vẻ kỳ lạ nhưng các bác sĩ đã không nhận ra sự kết nối rõ ràng và cơ bản này.

Quay trở lại năm 1990, khi thể loại nhạc grunge xâm chiếm nền âm nhạc và túi đeo hông ngày càng trở nên phổ biến chứ không còn chỉ được sử dụng bởi các ông bố trung niên đi du lịch, bác sĩ Walter Willett, giờ đây là giáo sư dịch tễ học và dinh dưỡng tại Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Harvard, đã xác định được mối quan hệ rõ ràng và nhất quán giữa tăng cân và tiểu đường type 2.

Đại dịch béo phì mới chỉ xảy ra vào cuối những năm 1970 và khi nó chưa phải là một thảm họa y tế công cộng như ngày nay. Lúc đó, tiểu đường type 2 chỉ là một mối lo ngại không đáng kể đối với y tế công cộng. Thay vào đó, AIDS mới là chủ đề được quan tâm nhất. Và người ta không cho rằng tiểu đường type 2 có bất kỳ sự liên quan nào với béo phì. Thật vậy, Báo cáo của Ủy ban tư vấn Hướng dẫn chế độ ăn được phát hành bởi Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ vào năm 1990 đã công nhận rằng việc tăng cân một chút sau tuổi 53 gắn liền với sức khỏe tốt. 

Cùng năm đó, bác sĩ Willett đã thách thức lối suy nghĩ thông thường bằng việc báo cáo rằng tăng cân sau tuổi 18 là nhân tố quyết định chính đối với tiểu đường type 2. 1 Mức tăng cân từ 20-35 kg khiến nguy cơ mắc tiểu đường type 2 cao thêm 11.300%, nếu tăng trên 35 kg nguy cơ sẽ là 17.300%! Ngay cả việc tăng cân một chút cũng có thể đẩy mạnh đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, ý tưởng này không dễ để thuyết phục giới y khoa đa nghi. Willet nhớ lại: “Chúng tôi đã có một khoảng thời gian khó khăn để có thể xuất bản tài liệu đầu tiên chỉ ra rằng ngay cả một sự tăng cân nhẹ cũng khiến nguy cơ mắc tiểu đường tăng lên rất nhiều. Họ đã không hề tin vào điều đó.”

CHỈ SỐ KHỐI CƠ THỂ (BMI) CÓ LIÊN QUAN GÌ ĐẾN NGUY CƠ MẮC TIỂU ĐƯỜNG?

CHỈ SỐ KHỐI CƠ THỂ là một phép đo tiêu chuẩn về trọng lượng và được tính theo công thức sau:

 Chỉ số khối cơ thể = Cân nặng/Chiều cao

Trong đó, chiều cao tính bằng m và cân nặng tính bằng kg. Chỉ số khối cơ thể ở mức 25,0 hoặc cao hơn được coi là thừa cân, còn chỉ số khối cơ thể nằm trong khoảng 18,5 đến 24,9 được coi là khỏe mạnh.

Bảng 4.1. Phân loại chỉ số khối cơ thể

Tuy nhiên, phụ nữ có chỉ số khối cơ thể từ 23-23,9 mang nguy cơ mắc tiểu đường type 2 cao hơn 360% so với phụ nữ có chỉ số khối cơ thể nhỏ hơn 22. Thật đáng kinh ngạc vì chỉ số khối cơ thể ở mức 23,9 được coi là nằm trong khoảng cân nặng bình thường.

Tới năm 1995, dựa trên sự nhận thức mới này, các nhà nghiên cứu đã xác định rằng mức tăng cân chỉ khoảng 5,0-7,9 kg cũng đẩy mạnh nguy cơ mắc tiểu đường type 2 thêm 90% và từ 8,0- 10,9 kg là 270%. 3Trái lại, giảm cân làm giảm hơn 50% nguy cơ. Kết quả này đã hình thành một mối quan hệ khăng khít giữa tăng cân và tiểu đường type 2. Nhưng nguy hiểm hơn, sự thừa cân cũng làm tăng đáng kể nguy cơ tử vong.

Các bằng chứng ủng hộ điều này cũng sớm xuất hiện. Bác sĩ Frank Speizer tới từ Trường Y tế Công cộng Harvard đã khởi động Nghiên cứu sức khỏe điều dưỡng (NHS) đầu tiên vào năm 1976. Với tư cách là một trong những cuộc điều tra lớn nhất về các yếu tố nguy cơ đối với bệnh tim mạch và ung thư, nghiên cứu dịch tễ học dài hạn này bao gồm 121.700 nữ điều dưỡng ở quanh khu vực Boston.

Bác sĩ Willett đã tiếp tục với Nghiên cứu sức khỏe điều dưỡng II, thu thập dữ liệu cứ hai năm một lần của thêm 116.000 nữ điều dưỡng kể từ năm 1989. Khi nghiên cứu mới bắt đầu, tất cả người tham gia đều tương đối khỏe mạnh nhưng qua thời gian, nhiều người đã mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường và bệnh tim. Bằng cách xem xét dữ liệu đã thu thập được, một vài ý tưởng về yếu tố nguy cơ cho các căn bệnh này đã xuất hiện. Vào năm 2001, bác sĩ Willett 5 đã một lần nữa chỉ ra rằng yếu tố nguy cơ quan trọng nhất đối với sự phát triển của tiểu đường type 2 là béo phì.

Nguồn: Fung, Jason. Mật mã tiểu đường: Cách chữa bệnh tiểu đường type 2 mà không cần thuốc. 

Dịch bởi Nhã Nam, Nhà xuất bản Thế giới, 2018