1. Tiểu Đường Type 2 Trở Thành Đại Dịch Như Thế Nào?

• WHO công bố năm 2016: Tiểu đường đang là đại dịch, số người mắc tăng gấp 4 lần từ 1980 đến nay.

• Căn bệnh cổ xưa này bỗng trở thành thảm họa của thế kỷ 21.

2. Lược Sử Bệnh Tiểu Đường

• Cách đây hơn 3.500 năm: Ai Cập cổ đại ghi chép về bệnh với triệu chứng “đi tiểu nhiều”.

• Người Hindu gọi bệnh này là madhumeha – nghĩa là “nước tiểu ngọt như mật ong”.

• Người bệnh, chủ yếu là trẻ em, bị sụt cân nghiêm trọng, tử vong nhanh chóng.

• Kiến bị thu hút bởi vị ngọt của nước tiểu bệnh nhân — dấu hiệu đường trong nước tiểu.

3. Những Mô Tả Kinh Điển

• Thế kỷ I sau Công Nguyên: Bác sĩ Hy Lạp Aretaeus mô tả bệnh tiểu đường type 1 là “da thịt và tứ chi tan chảy trong nước tiểu”.

• Bệnh nhân không tăng cân dù ăn nhiều, đời sống rất ngắn ngủi và đau đớn.

• Phương pháp chẩn đoán kinh điển: nếm nước tiểu để kiểm tra vị ngọt.

4. Phát Hiện Về Đường Trong Nước Tiểu Và Máu

• 1776: Bác sĩ Anh Matthew Dobson xác định đường là nguyên nhân làm nước tiểu và máu có vị ngọt đặc trưng.

• Dần dần, kiến thức về tiểu đường được mở rộng nhưng chưa có phương pháp chữa trị hiệu quả.

5. Những Nỗ Lực Đầu Tiên Về Điều Trị

• 1797: Bác sĩ John Rollo (Scotland) thử chế độ ăn toàn thịt với carb cực thấp, giúp cải thiện tình trạng bệnh nhân.

• Trái lại, bác sĩ Piere Piorry (Pháp) khuyên ăn nhiều đường để bổ sung đường thất thoát qua nước tiểu, nhưng bệnh nhân theo lời khuyên này đã tử vong.

• Điều này cảnh báo việc dùng chế độ ăn giàu carbohydrate để điều trị tiểu đường type 2 không hiệu quả.

6. Ngành Nghiên Cứu Tiểu Đường Hiện Đại

• 1870: Apollinaire Bouchardat, người sáng lập ngành nghiên cứu tiểu đường hiện đại, phát hiện rằng đói định kỳ giúp giảm đường trong nước tiểu.

• Ông xây dựng chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt, tránh tất cả thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột.

7. Phát Hiện Về Tuyến Tụy Và Tiểu Đường

• 1889: Hai bác sĩ Josef von Mering và Oskar Minkowski ở Strasbourg loại bỏ tuyến tụy trên chó thí nghiệm.

• Kết quả: chú chó bị đi tiểu nhiều, đường huyết tăng cao – dấu hiệu bệnh tiểu đường.

8. Insulin - Chìa Khoá Giải Quyết Tiểu Đường

• 1910: Edward Sharpey-Schafer đề xuất hormone insulin chịu trách nhiệm kiểm soát đường huyết.

• Tên insulin lấy từ insula trong tiếng Latin nghĩa là “hòn đảo” vì nó được tiết ra từ tế bào tiểu đảo Langerhans trong tuyến tụy.

9. Giai Đoạn Khó Khăn Trước Khi Có Insulin

• Frederick Madison Allen và Elliott Joslin là hai bác sĩ Mỹ tiên phong trong kiểm soát chế độ ăn cho bệnh nhân tiểu đường đầu thế kỷ 20.

• Allen phát minh “phương pháp nhịn đói kiểu Allen”: calo rất thấp (~1.000 calo/ngày), carb cực hạn chế (<10g/ngày).

• Bệnh nhân chỉ uống whiskey pha cà phê đen mỗi 2 tiếng để dễ chịu khi đói.

• Phương pháp này giúp một số bệnh nhân type 2 cải thiện nhanh, gần như phép màu, nhưng có thể gây chết đói cho bệnh nhân type 1.

• Những người phản đối gọi đây là “chế độ ăn chết đói”, nhưng đó là liệu pháp tốt nhất cho đến khi insulin được phát hiện năm 1921.

10. Đóng Góp Lớn Của Elliott Joslin

• Joslin là bác sĩ Mỹ đầu tiên chuyên về tiểu đường, thành lập trung tâm nổi tiếng mang tên mình ở Harvard.

• Ông cứu sống nhiều người nhờ áp dụng chế độ ăn kiểm soát nghiêm ngặt của Allen.

• Joslin khẳng định: “Nhịn ăn tạm thời giúp cải thiện bệnh rõ rệt, ai từng trải nghiệm sẽ thừa nhận điều này.”

Nguồn: Fung, Jason. Mật mã tiểu đường: Cách chữa bệnh tiểu đường type 2 mà không cần thuốc. 

Dịch bởi Nhã Nam, Nhà xuất bản Thế giới, 2018