1. Các yếu tố ảnh hưởng đến giấc ngủ

Làm thế nào để xác định rối loạn giấc ngủ ở trẻ thơ? Điều này thực sự khó khăn và chỉ có cha mẹ mới có thể nhận biết rõ. Rối loạn giấc ngủ ở trẻ có thể bao gồm khả năng khó ngủ, quấy khóc, thức đêm hoặc lo lắng khi phải xa mẹ. Ngoài ra, thói quen xấu khi ngủ, việc bú đêm quá nhiều hoặc sinh thiếu tháng và phải truyền tĩnh mạch lâu cũng có thể gây ra rối loạn giấc ngủ.

Đây không chỉ là vấn đề của trẻ mà còn là của cha mẹ. Quá mức yêu thương và quan tâm đặc biệt của bà mẹ có thể làm cho trẻ dễ tỉnh thức và làm chậm phát triển khả năng tự ru ngủ. Dưới đây là một số ví dụ:

1.1 Những rắc rối về hôn nhân 

Trong những tình huống không hòa thuận trong gia đình (như cãi vã, ly thân, ly hôn), khiến cho mối quan hệ giữa cha mẹ trở nên căng thẳng, người mẹ thường không nằm chung giường với cha mà chuyển sang nằm cùng con, làm cho con phải khóc. Đôi khi, việc mẹ chọn lựa cách này có thể do cảm thấy đúng, cảm thấy sự ủng hộ từ con là nguồn an ủi cho bản thân. Tuy nhiên, không may, hành động này có thể tạo ra những vấn đề cho tâm lý của trẻ, khiến chúng đối mặt với những lo ngại, thắc mắc, và gặp khó khăn trong việc ngủ.

1.2 Giận hờn

Có những lúc khi người mẹ cảm thấy tức giận về một vấn đề, nhưng không thể chia sẻ với chồng, nên thể hiện sự giận dữ qua con, hi vọng rằng mối bực tức sẽ không đến với chồng. Tuy nhiên, cách thể hiện này thường xảy ra vào thời điểm không phù hợp, gây ra sự thức tỉnh cho trẻ hoặc tạo ra tình trạng thiếu âu yếm, ảnh hưởng đến giấc ngủ bình thường của trẻ.

1.3 Mẹ ít được yêu chiều 

Trong mỗi gia đình, người mẹ thường được xem là trung tâm và hình mẫu quan trọng của con. Tuy nhiên, từ góc độ tâm lý, người mẹ cũng cần sự quan tâm và yêu thương. Một số phụ nữ có thể phụ thuộc vào tình cảm từ người chồng và gia đình, trong khi người khác có thể sợ cô đơn khi phải đối mặt với khó khăn hoặc khi con ốm đau. Nếu người chồng thể hiện sự cáu kỉnh và thiếu quan tâm, đặc biệt khi con bị ốm, người vợ có thể trải qua áp lực tinh thần, ảnh hưởng đến tâm trạng của con.

Trong gia đình nhỏ, nếu thiếu vắng một thành viên quan trọng, đặc biệt là người chồng, người vợ có thể cảm thấy trống trải và không an tâm vào ban đêm. Điều này có thể tạo ra môi trường không ổn định, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ của con. Họ có thể dành nhiều tình cảm hơn cho con, nhằm tìm kiếm sự ổn định và an toàn trong gia đình.

2. Tâm lý của trẻ  

Trong thời kỳ thai nhi, khoa học đã ghi nhận sự phát triển tâm sinh lý từ khi là bào thai. Trong 3 tháng đầu, các cơ quan thai nhi bắt đầu hình thành. Tháng thứ 5, cơ quan thính giác hoàn thiện và hoạt động từ tháng thứ 7. Trong bụng mẹ, thai nhi trải qua một môi trường âm thanh khoảng 90 decibel, làm quen với tiếng mẹ và bố. Cơ quan vị giác hoàn thiện, bé nhận biết bốn vị cơ bản: ngọt, mặn, đắng, chua.

Trong thời gian này, bé phản ứng với âm thanh và cảm giác đu đưa từ cái bọc da xung quanh, giúp tạo ra một liên kết giữa mẹ và con thông qua nhịp điệu. Khi chào đời, môi trường mới lạ đối với bé, và khả năng thích nghi của hệ thần kinh quyết định mức độ thích nghi với môi trường bên ngoài.

2.1 Những tuần đầu 

Hệ thần kinh của trẻ trong giai đoạn này vẫn chưa đầy đủ. Bé thường ngủ nhiều, nhạy cảm với môi trường và không thích tiếng ồn hay khóc. Các cơ quan nhận cảm chính là miệng và môi. Bé thể hiện nhiều phản ứng sinh lý như mút tay, từ chối ăn, đái dầm, nôn trớ, và ỉa đùn.

Trong giai đoạn này, bé chủ yếu chỉ liên kết với mẹ thông qua hành động bú. Cuộc sống của mẹ và bé trở nên hòa quyện với nhau, tạo ra một sự kết nối đặc biệt. Bằng cách bú, mẹ và bé có thể hiểu nhau mà không cần sử dụng ngôn ngữ.

2.2 Ba ngôn ngữ

Cháu hiện đang có thời gian ngủ dài và không đều, phụ thuộc lớn vào sự chăm sóc của mẹ. Đây là giai đoạn thời kỳ phát triển thần kinh chưa hoàn thiện. Trong thời gian tới, sẽ có sự giảm bớt về số lần và thời lượng ngủ, cháu sẽ dành nhiều thời gian hơn cho việc chơi. Điều này phản ánh sự phát triển của tính tò mò, khi cháu bắt đầu khám phá thế giới xung quanh. Chuyển động từ việc được bế ẵm sang việc nằm nôi là một phần của sự hình thành cá tính, là bước chuẩn bị cho quá trình tách khỏi mẹ.

2.3 Tháng thứ 4-9

Nhiều người thường nghĩ rằng trẻ phụ thuộc hoàn toàn vào mẹ cho đến khi tròn một tuổi, nhưng theo các nhà nghiên cứu, sự độc lập của trẻ bắt đầu phát triển sớm hơn nhiều. Vì vậy, việc thiết lập một lịch trình ngủ sớm hơn là quan trọng.

Trong giai đoạn dưới 4 tháng, trẻ thường cảm thấy thời gian là vô tận do hệ thần kinh chưa phát triển đầy đủ, cuộc sống của họ còn phụ thuộc nhiều vào môi trường xung quanh. Tuy nhiên, sau khi vượt qua 4 tháng, trẻ bắt đầu phân biệt được giữa ăn, ngủ, và chơi, cũng như giữa ngày và đêm. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc đặt lịch trình ngủ, đặc biệt là từ 6 tháng tuổi.

Dù ban đầu trẻ có thể phản kháng, nhưng sau khoảng 3 tháng, cháu sẽ thích ứng với lịch trình ngủ. Trong giai đoạn từ 4 đến 9 tháng, trẻ có thể gặp khó khăn hơn trong việc ngủ khi ở trong môi trường đông đúc và ồn ào. Do đó, việc thiết lập lịch trình ngủ sớm có thể giúp trẻ tránh tình trạng thiếu ngủ và mệt mỏi.

2.4 Tình yêu thế giới

Từ khoảng một tuổi trở lên, trẻ bắt đầu tự giải bú và rời xa tình bếp của mẹ. Sự phát triển của thần kinh kích thích sự tò mò của chúng, họ khao khát khám phá thế giới xung quanh. Kỹ năng vận động của trẻ cũng bắt đầu phát triển mạnh mẽ, chúng biết đi, quăng lắc, giãy đạp, chuyển từ trạng thái giác - động (phản ứng với sự vận động của cơ thể và nhận biết sự vật thông qua các giác quan) sang trạng thái suy nghĩ. Theo Giáo sư Nhi khoa Mahler, đây chính là giai đoạn mà tình yêu thế giới bên ngoài bắt đầu hiện hình, thường diễn ra ở lứa tuổi 10-15 tháng.

Trong giai đoạn này, tư duy của trẻ có thể trở nên phân tán hơn, làm tăng khả năng khó ngủ và chỉ khi cảm thấy quá mệt mỏi, chúng mới chịu nghỉ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, tổng thời lượng ngủ của trẻ trong ngày và đêm đều giảm xuống. Trẻ thường kháng cự giấc ngủ do chúng quá mê mải khám phá những điều mới lạ. Do đó, việc uốn nắn từ phía người mẹ là quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho giấc ngủ của trẻ.

2.5 Tách khỏi mẹ 

Từ độ tuổi 1-2 trở lên, khi giác quan của trẻ phát triển, họ bắt đầu nhận thức về xã hội và vũ trụ xung quanh mình. Cảm giác lớn lên và độc lập trỗi dậy, trẻ mong muốn tách rời mẹ nhưng vẫn giữ khoảng cách an toàn. Khả năng đi lại, sự sáng tạo và lòng tò mò của trẻ được thể hiện qua việc biết đi và muốn khám phá thế giới xung quanh. Trong khi đó, người mẹ có thể cảm thấy mừng mừng vì sự độc lập của con, nhưng đồng thời cũng lo lắng về khả năng "tai nạn" có thể xảy ra, và mong muốn kiểm soát con trong những khuôn phép an toàn.

Theo tiến sĩ Donald Winicott, một chuyên gia nổi tiếng về tâm lý trẻ em, "Thời kỳ này, trẻ có xu hướng muốn tự khám phá thế giới xung quanh một cách tích cực. Điều này thể hiện sự tự tin quá mức ở trẻ, một phẩm chất không dễ kiểm soát."

2.6 Sợ hãi

Từ độ tuổi 2 trở lên, trẻ bắt đầu trải nghiệm cảm giác sợ hãi. Sự phát triển của thần kinh và cá tính đã định hình độc đáo của chúng, khiến chúng nhận thức rõ ràng về sự nhỏ bé của mình so với không gian mênh mông xung quanh. Ban đầu, cảm giác sợ hãi xuất phát một cách không lý do, sau đó chuyển sang lo lắng về việc mất mẹ, xa lìa mẹ, và nỗi sợ không có ai để nương tựa (khác biệt so với giai đoạn dưới 1 tuổi khi trẻ còn hòa mình với mẹ). Trạng thái lo lắng này có thể so sánh với cảm giác khi đối diện với môi trường nước ngoài, ngôn ngữ không quen, và không có người phiên dịch.

Lúc này, khi chuyển từ nôi sang giường, việc chọn lựa giường có kích thước vừa phải, không quá lớn và trống trải là quan trọng để giảm bớt cảm giác kinh sợ. Cha mẹ cũng nên ở gần khi trẻ còn thức và tỉnh dậy, tạo sự an toàn và chăm sóc. Xung quanh giường, việc treo và bày đủ đồ chơi, búp bê sẽ tạo ra một không gian ấm áp, giúp giảm đi nỗi sợ tự nhiên của trẻ.

Nguồn: Sách Để trẻ em có giấc ngủ tốt

Hotline: 090 155 6155 (Ms. Hương) 

Địa chỉ: Khu phố 2, thị trấn Vĩnh Bình, huyện Gò Công Tây, tỉnh Tiền Giang 

Văn phòng đại diện : 635/31 Hương Lộ 2, phường Bình Trình Đông, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh 

Website: dongtrunghathaothienan.com 

#dongtrunghathao #thienan #chamsocsuckhoenguoithan