CÁC LOẠI ENZIM TRONG CƠ THỂ NGƯỜI KHÔNG PHẢI AI CŨNG BIẾT

I. Enzim là gì?

Enzim, được tạo thành từ các phân tử protein, đóng vai trò quan trọng trong cơ thể bằng cách tăng tốc độ các phản ứng hóa học. Các loại emzim trong cơ thể người liên kết và biến đổi cấu trúc của phân tử, hỗ trợ nhiều chức năng như hô hấp, tiêu hóa, cũng như chức năng cơ và thần kinh.

II. Cấu trúc của enzim

Các loại enzim trong cơ thể người chủ yếu có dạng hình cầu với khối lượng phân tử thay đổi từ 12.000 dalton đến 1.000.000 dalton hoặc hơn. Chúng tan trong nước và tạo dung dịch keo. Chúng cũng tan trong muối, glycerin, và các dung môi hữu cơ khác. Tuy nhiên, enzim không ổn định và dễ bị biến tính dưới tác động của nhiệt độ cao, mất khả năng xúc tác khi bị biến tiính.

Các loại enzim trong cơ thể người chia thành hai phần: phần protein (gọi là apoenzim) và phần không phải protein (gọi là coenzim). Coenzim tham gia trực tiếp vào phản ứng xúc tác, quyết định kiểu phản ứng và làm tăng độ bền của apoenzim đối với các yếu tố gây biến tính. Apoenzim nâng cao hoạt tính xúc tác của coenzim và quyết định tính đặc hiệu của enzim.

III. Tính chất của các loại enzim trong cơ thể người

- Enzim, có bản chất protein, thể hiện thuộc tính lý hóa của protein với hình dạng chủ yếu là cầu và không đi qua màng bán thấm do kích thước lớn.

- Enzim tan trong nước và các dung môi phân cực, nhưng không tan trong ete và các dung môi không phân cực.

- Chúng không ổn định dưới tác động của nhiệt độ cao, làm biến tính enzim. Môi trường axit hoặc bazơ cũng có thể làm mất khả năng hoạt động của enzim.

- Các loại enzim trong cơ thể người có tính lưỡng tính, tồn tại dưới các dạng cation, anion hoặc trung hòa điện tùy thuộc vào độ pH của môi trường.

- Enzim chia thành hai nhóm: enzim một cấu tử (chỉ chứa protein) và enzim hai cấu tử (bao gồm apoenzim và coenzim trong phân tử).

IV. Cơ chế hoạt động của các loại enzim trong cơ thể người

Cơ thể con người có hơn 5.000 loại enzim, mỗi loại mang đến khoảng 25.000 tác dụng khác nhau. Những enzim này đóng vai trò quan trọng trong mọi hoạt động của cơ thể, từ quá trình tiêu hóa, hấp thụ chất dinh dưỡng đến các hoạt động như cử động cơ và suy nghĩ.

Cơ chế hoạt động của các loại enzim trong cơ thể người có thể được mô tả thông qua công thức sau: E + S → ES → P + E

Trong công thức này, E đại diện cho enzim, chức năng như một chất xúc tác; S là cơ chất (Substrate), đại diện cho các chất tham gia phản ứng; ES là phức hợp enzim-cơ chất, và P là sản phẩm của phản ứng.

Cơ chế hoạt động của các loại enzim trong cơ thể người, theo công thức trên, bao gồm ba giai đoạn:

- Giai đoạn thứ nhất: Enzim kết hợp với cơ chất tạo thành phức hợp enzim-cơ chất (ES) bằng liên kết yếu, đặc biệt là liên kết hydrogen. Sự liên kết này thay đổi cấu trúc không gian của cơ chất, làm cho nó trở nên linh hoạt hơn và dễ tham gia vào phản ứng.

- Giai đoạn thứ hai: Cơ chất trải qua sự biến đổi, dẫn đến căng trải và phá vỡ các liên kết đồng hóa trị.

- Giai đoạn thứ ba: Enzim tiếp tục tác động lên cơ chất để tạo ra sản phẩm, sau đó enzim được giải phóng và trở nên tự do.

V. Chức năng của enzim

- Giúp dễ dàng hấp thụ chất dinh dưỡng: Các loại enzim trong cơ thể người giúp chất dinh dưỡng được hấp thụ hiệu quả hơn. Men tiêu hóa được mô tả như một công cụ cắt nhỏ thức ăn, hỗ trợ quá trình hấp thụ nhanh chóng.

- Phòng ngừa các vấn đề liên quan đến tiêu hóa: Enzim tiêu hóa giúp hạn chế vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa, như đầy hơi, táo bón, và viêm loét đại tràng. Việc bổ sung enzim là cách hiệu quả để duy trì sức khỏe của hệ tiêu hóa.

- Ngăn ngừa hội chứng ruột kích thích: Bổ sung các loại enzim trong cơ thể người giúp ngăn chặn hội chứng ruột kích thích, một tình trạng thường liên quan đến thiếu hụt enzim tiêu hóa. Điều này giúp duy trì sự cân bằng trong ruột, ngăn chặn triệu chứng tiêu chảy và cải thiện chất lượng cuộc sống hàng ngày.

VI. Các loại enzim trong cơ thể người

- Protease: một enzim tiêu hóa protein có vai trò tham gia quá trình phân giải các phân tử protein thành các thành phần nhỏ hơn.

- Bromelain và papain: có mặt trong các loại hoa quả như dứa và đu đủ, giúp phân giải protein khác.

- Amylase: chức năng của enzim này đảm nhận vai trò phân hủy carbohydrate và tinh bột trong quá trình tiêu hóa.

- Lactase: là enzim giúp phân hủy lactose, một loại đường sữa, để cơ thể có thể tiêu hóa nó hiệu quả.

- Sucrase: chuyển đổi sucrose thành các đường đơn fructose và glucose để cung cấp năng lượng cho cơ thể.

- Lipase: tác dụng của enzim đối với cơ thể là phân hủy chất béo, giúp cơ thể hấp thụ chất béo từ thức ăn.

- Cellulase và hemicellulase: tham gia vào việc chuyển hóa carbohydrate và chất xơ trong thức ăn.

- Pectinase: chức năng của enzim này là phân hủy carbohydrate và chất xơ khó tiêu từ thực vật.

- Alpha-galactosidase: phân hủy carbohydrate có nguồn gốc từ các loại rau và đậu, hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

VII. Các bệnh lý gây thiếu hụt các loại enzim trong cơ thể người

7.1 Không dung nạp lactose

Không dung nạp lactose là một trạng thái khi cơ thể không sản xuất đủ enzim lactase để tiêu hóa lactose, dẫn đến các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng và đầy hơi sau khi tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa. Có ba dạng không dung nạp lactose:

- Thiếu hụt men lactase bẩm sinh: Một dạng hiếm gặp do thiếu gen LCT, trẻ sơ sinh không thể phân hủy lactose trong sữa mẹ hoặc sữa công thức. Điều này có thể dẫn đến tiêu chảy nặng, và trẻ cần sử dụng loại sữa thay thế không chứa lactose.

- Lactase Non-persistence: Phổ biến ở người trưởng thành, ảnh hưởng khoảng 65% người lớn. Do giảm hoạt động của gen LCT, triệu chứng thường xuất hiện từ 30 phút đến 2 giờ sau khi uống sữa. Người bị lactase non-persistence vẫn giữ được một số hoạt động của lactase và có thể tiếp tục tiêu thụ một số lactose từ các nguồn như phô mai hoặc sữa chua.

- Không dung nạp lactose thứ phát: Xảy ra khi lượng lactase giảm do bệnh lý hoặc tổn thương ruột non, như bệnh celiac hoặc bệnh Crohn.

7.2 Suy tụy ngoại tiết

Tuyến tụy sản xuất các enzim tiêu hóa quan trọng như amylase, protease và lipase. Người mắc suy tuyến tụy ngoại tiết (EPI) thiếu hụt các enzim này, gây khó khăn trong việc tiêu hóa thức ăn, đặc biệt là chất béo.

Các bệnh lý liên quan đến suy tuyến tụy ngoại tiết bao gồm:

- Viêm tuyến tụy mãn: Gây tổn thương tụy vĩnh viễn theo thời gian.

- Xơ nang: Bệnh lý di truyền gây tổn thương nghiêm trọng đến phổi và hệ tiêu hóa, bao gồm cả tuyến tụy.

- Ung thư tuyến tụy

VIII. Cách hoạt động của enzim trong hệ tiêu hóa

- Enzim amylase được sản xuất tại tuyến nước bọt, tuyến tụy, và ruột non. Trong đó, ptyalin, một dạng amylase, được hình thành trong tuyến nước bọt và đóng vai trò quan trọng trong quá trình phân hủy tinh bột từ lúc bắt đầu nhai đến sau khi thức ăn được nuốt.

- Amylase tuyến tụy được tạo ra tại tuyến tụy và được chuyển đến ruột non, nơi nó tiếp tục phân hủy tinh bột thành đường. Sau đó, các enzim khác tiếp tục chuyển đổi đường thành glucose, được hấp thụ vào hệ tuần hoàn máu của cơ thể qua thành ruột non.

- Protease, một loại enzim tiêu hóa protein, được sản xuất tại dạ dày, tuyến tụy, và ruột non. Pepsin, sản phẩm chính của dạ dày, chịu trách nhiệm phân hủy protein, trong khi các enzim từ tuyến tụy hoạt động khi protein đến ruột non.

- Enzim lipase được tạo ra tại tuyến tụy và ruột non. Một biến thể của lipase được tìm thấy trong sữa mẹ, hỗ trợ quá trình tiêu hóa chất béo ở trẻ nhỏ. Lipid, còn được biết đến như chất béo, đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng dài hạn và hỗ trợ sức khỏe tế bào.

IX. Điều kiện để enzim hoạt động hiệu quả nhất

- Các loại enzim trong cơ thể người cần một môi trường phù hợp để hoạt động tối đa. Ví dụ, nếu enzim tiết ra ở dạ dày, môi trường cần có độ axit cao, ngược lại, ở ruột non, môi trường cần có độ pH cao hơn.

- Enzim tiết ra tự nhiên trong cơ thể gọi là enzim nội sinh, còn khi bổ sung vào thức ăn thì được gọi là enzim ngoại sinh. Chức năng của enzim này giúp cải thiện quá trình tiêu hóa một cách tự nhiên. Một số enzim khác thường được cung cấp cho tiêu hóa mà không được tiêu hóa bởi cơ thể.

- Enzim ngoại sinh là protein tự nhiên, được sản xuất thông qua quá trình lên men vi sinh vật. Chúng cũng yêu cầu một loại cơ chất và môi trường có độ pH phù hợp để hoạt động. Các loại enzim trong cơ thể người này giữ ổn định khi được bảo quản, an toàn cho người và động vật nuôi.

X. Cách để cơ thể không tiêu tốn nhiều enzim

Khi một phần cơ thể tiêu thụ nhiều enzim chuyên biệt, các phần khác lại trở nên thiếu enzim. Quá trình giải độc, chủ yếu diễn ra trong gan, đòi hỏi lượng enzim lớn. 

Ngoài ra, thói quen ăn uống hiện đại như nấu chín quá mức, sử dụng thực phẩm chiên rán, đồ ăn nhanh,... đều làm gan phải làm việc liên tục và tiêu tốn enzim. Từ đó gây mệt mỏi và ảnh hưởng đến sức sống của cơ thể.

XI. Việc thiếu hụt các loại enzim trong cơ thể người có nguy hiểm không?

Thiếu hụt enzim có thể gây nhiều vấn đề sức khỏe như thiếu enzim tiêu hóa có thể làm suy giảm năng lượng cung cấp cho cơ thể, dẫn đến mệt mỏi. Thiếu các loại enzim trong cơ thể người cũng liên quan đến các vấn đề như trào ngược dạ dày, khó tiêu, đầy hơi, táo bón, nhức đầu, rối loạn ruột, xơ vữa động mạch, cholesterol cao và suy giảm chức năng cơ quan trong cơ thể. 

Nguy nhiểm nhất là sự thiếu hụt enzim sẽ làm suy giảm hoạt động chức năng của các cơ quan trong cơ thể.

XII. Cách bổ sung các loại enzim trong cơ thể người

- Bổ sung enzim qua thức ăn: Một số thực phẩm như trái cây nhiệt đới và rau lên men chứa enzim tiêu hóa cao, giúp nhanh chóng tiêu hóa chất dinh dưỡng. Tốt nhất là tiêu thụ chúng tươi sống để bảo toàn enzim thực vật, tránh tác động tiêu cực từ nhiệt.

- Bổ sung enzim qua thực phẩm chức năng: enzim tiêu hóa có sẵn dưới dạng lỏng, viên, và bột từ nguồn động vật, thực vật hoặc vi khuẩn. Các sản phẩm như thuốc bổ sung lactase (giúp tiêu hóa lactose), bromelain (hỗ trợ tiêu hóa protein từ cây dứa), và papain (chiết xuất từ đu đủ, giúp tiêu hóa protein). Tuy nhiên, thực phẩm chức năng nên được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ để đảm bảo an toàn.

XIII. Những đối tượng cần bổ sung enzim

- Người mắc các bệnh lý tuyến tụy như viêm tụy, xơ nang và ung thư tuyến tụy. Các bệnh lý này có thể làm giảm enzim quan trọng, ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng.

- Người ăn kiêng rất dễ bị thiếu hụt enzim nếu không có thực đơn khoa học. Tốt nhất là cần xem xét việc bổ sung enzim thông qua thực phẩm giàu enzim hoặc sản phẩm bổ sung như enzim giảm cân, với sự tư vấn của bác sĩ.

- Người thường xuyên tiếp xúc hóa chất độc hại và thuốc trừ sâu cũng cần bổ sung enzim để hỗ trợ cơ thể.

XV. Kết luận

Hy vọng bạn đã hiểu enzim là gì, chức năng và các loại enzim trong cơ thể người. Năng suất hoạt động và làm việc của cơ thể phụ thuộc vào sự hiện diện và hoạt động của enzim. Thiếu hụt enzim hoặc chức năng của enzim hoạt động kém hiệu quả có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và hoạt động hàng ngày của chúng ta.

Hotline: 090 155 6155 (Ms. Hương) 

Địa chỉ: Khu phố 2, thị trấn Vĩnh Bình, huyện Gò Công Tây, tỉnh Tiền Giang 

Văn phòng đại diện : 635/31 Hương Lộ 2, phường Bình Trình Đông, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh 

Website: dongtrunghathaothienan.com 

#dongtrunghathao #thienan #chamsocsuckhoenguoithan